INTERVIEW
De bezorgde opa van Park de Meer
In gesprek met Ton Copier over kennis en bewustzijn rondom duurzaamheid in Park de Meer
Hoe zorg je ervoor dat je alle bewoners in de buurt meekrijgt richting duurzaamheid? Wat voor plan van aanpak helpt daarbij en hoe zorg je voor een juiste informatiewisseling onderling? We spreken Ton Copier, bewoner van Park de Meer in Amsterdam-Oost, die ons vertelt hoe hij in zijn buurt heeft geprobeerd bewoners mee te nemen in de urgentie van duurzaamheid. Hij vertelt ons onder meer zijn confrontatie met informatiegebrek onder bewoners, de relatie van de VvE’s onderling en de oplossingen die hij ziet voor de toekomst.
De ‘bezorgde opa van de buurt’, zo stelt Ton zichzelf voor. Tot vijf jaar geleden woonde hij in het buitenland. Eenmaal terug in Park de Meer raakte hij betrokken bij vraagstukken rondom erfpacht. Park de Meer is een buurt met ongeveer 900 woningen bestaande uit zowel flatgebouwen als grondgebonden woningen. Ton vertelt: ”Het begon met de actualisering van de erfpacht vorig jaar, wat betekende dat bewoners zich moesten vastleggen op een bepaalde erfpachtregeling. Toen ik dit besprak in de wijk en op de tennisclub (van de wijk), bleek dat heel veel mensen niet wisten waar het over ging.’’ Ton vroeg zich af hoe het kwam dat de gemeente er niet in slaagde om informatie bij bewoners te krijgen. Of was het zo dat mensen er niet in geïnteresseerd zijn? Zo dachten sommige bewoners dat ze niet op erfpachtgrond woonden, terwijl dat volgens Ton toch echt wel het geval was: ‘’Ze wonen wel op erfpachtgrond, maar wisten het gewoon niet. Dat illustreerde voor mij dat er een soort laksheid heerste, gepaard met slechte informatievoorziening. In ieder geval was het duidelijk dat er iets aan gedaan kon en moest worden.”
Ton heeft voordat hij met pensioen ging in de gezondheidszorg en bij verschillende verenigingen gewerkt. Het mobiliseren van mensen binnen organisaties is een rol geweest die hij altijd al heeft mogen vervullen. Hij besloot deze rol door te zetten in zijn eigen buurt.
Van erfpacht naar duurzaamheid
Er werden samen met een aantal andere betrokken bewoners in de buurt twee bijeenkomsten georganiseerd in de wijk waar veel bewoners op afkwamen . Door middel van posters en flyers werden bewoners ingelicht over het nieuwe erfpachtbeleid. Ton: ‘’Dat was voor mij de trigger. Er is heel veel informatie beschikbaar in de wijk en daar wordt veel te weinig mee gedaan.’’ Waarom dat niet gebeurt is hem niet duidelijk. ‘’Voor mij is dat een soort van ondeskundigheid, en mensen denken misschien niet verder dan vandaag. Ze moeten toch een keer nadenken over het al of niet afkopen van die erfpacht. Het is een brug te ver voor sommige mensen.’’ Daarnaast geeft Ton aan dat veel bewoners, vooral woonachtig in flatgebouwen, de verantwoordelijkheid schuiven naar hun VvE. Ze denken dat de VVE de erfpacht wel voor ze regelt en een trekker is hierin. Dat is dus niet het geval.
Erfpacht was niet het enige onderwerp waar weinig mee werd gedaan, ontdekte Ton. Ook wat betreft duurzaamheid merkte hij dat informatie die bewoners hebben maar heel weinig wordt gedeeld. ‘’Er zijn mensen die daar mee bezig zijn in de wijk, maar die informatie niet delen met anderen. Ze komen er niet mee naar buiten. Ze houden het voor zichzelf, terwijl we wel bijvoorbeeld wel een website hebben in de wijk om ideeën uit te wisselen. En die website kon ook beter, die was statisch en werd te weinig gebruikt. Er is heus wel veel gaande, maar wat er gebeurt wordt zelden gedeeld. Er gaat heel wat aan informatie en activiteiten verloren.’’
Dat geldt ook voor duurzaamheidsvraagstukken. Binnen Park de Meer zijn veel (kleine) duurzaamheidsinitiatieven, zoals ‘’Meer groen in de buurt’’, Natuur je beste Buur, Verkeer en Veiligheid maar ook veel sociale activiteiten in het Parkhuis. Ton is van mening dat ook dit te weinig in kaart wordt gebracht. Veel bewoners zijn hiermee bezig op 'hun eigen terreintje'. Vooral de bewoners van de grondgebonden woningen komen bij elkaar in groepjes om kennis en informatie uit te wisselen over duurzaamheidsprojectjes. Ton: ‘’De mensen die erin geïnteresseerd zijn zullen wel aan de kennis en informatie komen. Maarhet moet eigenlijk eigenlijk twee kanten uitgaan: de kennis en informatie moet makkelijk bereikbaar zijn voor mensen en dat kan ook weerinteresse aanwakkeren. Er kan meer duurzaamheid worden gerealiseerd als bewoners elkaar op de hoogte houden en de handen ineenslaan.’’
De fragmentatie van VvE’s
De bewoners van de grondgebonden woningen in Park de Meer blijken elkaar makkelijk te vinden. Maar hoe zit het dan met het aantal flatgebouwen waar acht VvE’s aan verbonden zijn ? Ton vertelt dat hij geprobeerd heeft de VvE’s met elkaar in contact te brengen voor het plaatsen van zonnepanelen op de daken. Zijn gedachte was: samen op dezelfde manier energieneutraal zodat elke bewoner er evenredig van kan profiteren. Ton: ‘’Die acht VvE’s komen amper bij elkaar. De laatste keer dat ik dat probeerde ging het over het plaatsen van zonnepanelen op de daken, maar daarbij is het niet gelukt om op één lijn te komen.’’ Toch is het één VvE individueel wel gelukt om het dak volledig te beleggen met zonnepanelen. ‘’Een week geleden is het eerste dak van de VvE belegd met zonnepanelen door Ecostroom. Dat is een idee dat bij mij al langer leefde. Een paar jaar geleden werd hier al enorm over gesproken, dus ik heb veel informatie heb verzameld en contact gelegd met mensen die hier in de wijk en in Oost mee bezig zijn, zoals Jungle in de Indische buurt en de energietransitie community 02025.’’ Het leggen van contacten rondom zonnepanelen had als doel om uit te vinden waar die kennis lag en wat er uiteindelijk mee gedaan werd. Zijn conclusie was dan ook: er is heel weinig informatiedoorstroom naar de VvE’s toe.
Waarom lukte het niet om gezamenlijk zonnepanelen te plaatsen? Ton vertelt dat samen zoeken naar oplossingen niet ging. Iedereen bleef op zijn eilandje zitten met argumenten als 'er is geen interesse om het hele dak te bedekken in zonnepanelen'. De VvE die wel zonnepanelen heeft kunnen plaatsen was betrokken bij het idee om samen op te trekken, maar gaf al meteen aan dat ze het op hun eigen manier wilde doen en dat ze al in de eerste fase zaten. Terwijl Ton vermoedt dat als de actie door alle VvE’s gezamenlijk was ondernomen, ze waarschijnlijk tot hetzelfde resultaat waren gekomen: alle VvE’s energieneutraal op dezelfde manier om de grote beschikbare hoeveelheid aan vierkante meters op de daken met zonnepanelen te beleggen.
Heeft dit ervoor gezorgd dat de andere VvE’s nu ook stappen ondernemen op hun eigen manier om zonnepanelen te plaatsen? Ton: ‘’Ik durf daar geen oordeel over te vellen. Ik heb wat contacten met mensen gehad en ook met de gemeente erover gesproken. Het is voor velen een ver-van-mijn-bed-show. Daar is dus serieus wat winst te behalen.’’
Laadpalen delen
Ton is sinds kort bezig met laadpalen in parkeergarages en zegt dat hij daar wel wat beweging in opgemerkt heeft. Hij ziet dat de belangstelling voor laadpalen veel groter is dan voor zonnepanelen. Lastig is el dat de bewoners allemaal een eigen laadpaal bij hun gereserveerde parkeerplek willen. maar vreest dat juist dat technisch en financieel bijna onmogelijk is. ‘’Het idee dat ik heb gelanceerd is om laadpalen te delen. Als je de oplaadtijd uitrekent heb je deze slechts beperkt aantal uren per week die paal nodig, dan is het onverantwoord dat iedereen zijn eigen paal heeft. En dat is ook de discussie die ik met de gemeente heb. In elke garage 40 palen plaatsen is absurd!’’ Een oplossing die Ton ziet is de plaatsing van bovengrondse palen in de buurt door de gemeente. Een voorwaarde die hij stelt is dan wel dat de oplaadpunten parkeergeldvrij zijn, anders betaal je zo’n dertig euro voor alleen 'staan' terwijl je al betaalt voor een parkeerplek in de parkeergarage.
De weg naar duurzaamheid als doel op zich
Tussen de 1500 bewoners van Park de Meer probeert Ton samen met een aantal andere bewoners een trekkende rol in te nemen om verduurzaming te bewerkstelligen voor de buurt. Hoe doen jullie dat? Ton: ‘’Hoe doen wij dat hè? Dat is ook de zoektocht geweest.’’ Hij heeft eerst geïnventariseerd bij wie allemaal informatie zat in de buurt en heeft dat daarna gebruikt om een aantal projecten op te zetten. Een van de eerste projecten was het dynamisch maken van de website van de buurt met onder andere een nieuwsbrief. Dat ziet Ton dan ook als zijn belangrijkste functie: het bijeenbrengen van informatie, projecten opstarten, mensen hun weg hierin laten vinden en vervolgens overdragen aan iemand anders die het leuk vindt om het verder te ontwikkelen. Zo zijn er nu veel projecten in de buurt waar bewoners samen werken aan kleinschalige duurzaamheidsinitiatieven.
Alhoewel dit voorspoedig lijkt te verlopen, vormt de huidige corona-crisis wel een barrière. Vóór corona waren er vergaderingen met alle buurtbewoners waarin prioriteiten werden bepaald. Iedereen mocht op voorhand onderwerpen inbrengen en prioriteiten aangeven. Deze vergaderingen mist Ton het meest, want de afgelopen maanden was de communicatie onderling lastig. De lunch- en maaltijdactiviteiten waar bewoners op afkwamen en de overleggen met lokale organisaties zijn weggevallen.
“De resultaten zijn belangrijk, maar de weg naar deze resultaten zijn vele malen belangrijker.”
En juist dat samenkomen, er over spreken dat is de kern van Ton zijn duurzaamheidsfilosofie: de resultaten zijn belangrijk, maar de weg naar deze resultaten is vele malen belangrijker. ‘’Dat is mijn overtuiging, omdat je iedereen mee moet krijgen en dat kan alleen wanneer je elkaar ziet, met elkaar spreekt en elkaars problemen aanhoort en deelt. En dat is in deze periode bijna onmogelijk. Digitaal elkaar spreken is niet te vergelijken met fysiek een kopje koffie drinken.’’
En als we het hebben over duurzaamheid op zich, bij wie ligt dan de verantwoordelijkheid? Ton: ‘’Bij het individu, bij de bewoner, bij ons allemaal, alleen we voelen het niet allemaal. In plaats van naar de ander of naar de politiek te wijzen, moeten we kijken welk steentje wij zelf kunnen bijdragen in het grote geheel.’’